‘Het is goed om te zien dat het kabinet blijft investeren in een sterke democratische rechtsstaat.’ Dit zegt Henk Naves, voorzitter van de Raad voor de rechtspraak, in reactie op de vandaag gepubliceerde Prinsjesdagstukken (rijksoverheid.nl). Financiële stabiliteit helpt volgens Naves om door te gaan met ontwikkelingen die een lange adem vergen. ‘Zo kunnen we extra rechters blijven opleiden, nodig om tijdige rechtspraak te leveren en de werkdruk te verlagen. Maar het stelt ons ook in staat om meer wijkrechtspraak op te zetten en verder te gaan met ontwikkelingen op het gebied van innovatie en digitalisering.’
‘Alleen met een robuuste en stabiele begroting kunnen we blijven doen wat de samenleving van ons vraagt: het leveren van hoogwaardige rechtspraak. We spreken de verwachting uit dat ook het volgende kabinet ziet dat het noodzakelijk is om op structurele wijze de rechtsstaat te versterken.’ Met het vorig jaar gesloten prijsakkoord tussen de Raad en de minister voor Rechtsbescherming werd na jaren van bezuinigen eindelijk weer geïnvesteerd in de Rechtspraak. Naves: ‘Het lost niet al onze problemen in een klap op, maar stut wel het fundament.’
Maar het draait volgens de voorzitter van de Raad niet om investering in de Rechtspraak alleen. ‘Het gaat bijvoorbeeld ook om een adequate rechtsbijstand, zodat de rechtsbescherming van burgers verbetert. Maar wij zijn er ook groot voorstander van dat de individuele rechter de mogelijkheid krijgt te toetsen aan onze Grondwet. Het is daarom goed te zien dat het kabinet het voornemen heeft om eind 2023 een voorstel in te dienen over constitutionele toetsing.’
Ook is het volgens hem belangrijk oog te hebben voor de financiële drempels die mensen ervaren als zij hun recht willen halen. Naves: ‘De toegang tot de rechter is een grondrecht. Maar een rechtszaak voeren kost geld, en niet iedereen kan dat betalen. Het is daarom goed om te zien dat het kabinet griffierechten gaat verlagen, maar in het regeerakkoord was sprake van een veel grotere verlaging dan nu wordt voorgesteld. Dat is een terugtrekkende beweging die mij zorgen baart. Ik hoop, en verwacht, dat een volgend kabinet deze handschoen weer oppakt.’
Henk Naves is daarnaast positief over de aangekondigde maatregelen om de belastingrechtspraak te ontlasten. Door de grote hoeveelheden zogenoemde no cure, no pay-zaken loopt de belastingrechtspraak vast.
Vanaf 16 oktober 2023 kunnen procespartijen op een eenvoudige manier digitaal procederen in kort gedingen voor handels- en familiezaken bij de rechtbank Rotterdam. Digitaal procederen is snel, laagdrempelig en overzichtelijk en kost minder papier. Procespartijen hebben altijd een actueel overzicht van ingediende zaken en het bijbehorende berichtenverkeer in een digitaal zaakdossier. Dat kan men op ieder gewenst moment inzien.
De rechtbank Rotterdam is de eerste rechtbank waar het digitaal indienen van een kort geding voor handels- en familiezaken voortaan via het webportaal ‘Mijn Rechtspraak’ mogelijk is. Deze pilot heeft als doel de digitale toegang te beproeven en waar nodig te verbeteren. Na een succesvolle pilot gaan de andere rechtbanken ook starten met digitale toegang voor deze zaakstroom.
Het indienen van een kort geding voor handels- en familiezaken kan eenvoudig via het webportaal van de Rechtspraak: 'Mijn Rechtspraak'. Wilt u meer weten over digitaal procederen? Bekijk alvast de veelgestelde vragen over digitaal procederen bij de Rechtspraak.
Digitaal procederen in kort gedingen bij de rechtbank Rotterdam is onderdeel van het project Digitale Toegang van de Rechtspraak. Met dit project realiseert de Rechtspraak de komende jaren eenvoudige digitale toegang voor alle rechtzoekenden en hun procesvertegenwoordigers in de rechtsgebieden civiel recht en bestuursrecht. Digitaal procederen is vooralsnog vrijwillig, maar wordt op enig moment verplicht voor procespartijen zoals rechtspersonen en juridische professionals.
De Rechtspraak heeft de afgelopen jaren grote ontwikkelingen doorgemaakt en het lukt rechters en ondersteunende medewerkers om, ondanks toenemende druk, kwalitatief goed werk te leveren in rechtszaken. Wel is het van belang dat de Rechtspraak een helder, eenduidig beeld vormt van wat precies onder kwaliteit wordt verstaan. Dat maakt het ook voor de samenleving duidelijker waarom bepaalde prioriteiten worden gesteld als er bijvoorbeeld meer zaken binnenkomen dan afgehandeld kunnen worden. Dit concludeert het visitatierapport van de Rechtspraak 2022-2023 (pdf, 1,1 MB).
Elke 4 jaar onderzoekt een onafhankelijke visitatiecommissie de rechterlijke organisatie, met als doel de ontwikkeling van de kwaliteit van rechtspraak te volgen en inzichtelijk te maken voor de samenleving. De focus lag dit keer op professionele standaarden: kwaliteitsnormen voor het rechterlijk handelen die rechters met elkaar hebben ontwikkeld. De commissie heeft het afgelopen jaar gerechten bezocht, medewerkers bevraagd en werkwijzen doorgelicht.
De commissie signaleert dat er binnen de Rechtspraak veel aandacht is voor kwaliteit, op allerlei niveaus. Er wordt bijvoorbeeld veel energie gestoken in innovatieve werkwijzen om rechtspraak toegankelijker te maken en problemen van mensen met een juridisch conflict duurzaam op te lossen. Ook wordt veel gedaan om rechtszaken begrijpelijker te maken en sneller af te handelen. ‘Er is steeds meer oog voor het effect van rechtspraak op de samenleving en maatwerk in individuele zaken’, zegt commissievoorzitter Wim van Harten (hoogleraar kwaliteitsmanagement en zorgtechnologie aan de Universiteit Twente). Maar er is ook sprake van versnippering; niet iedereen heeft hetzelfde beeld van wat kwalitatief goede rechtspraak inhoudt. Professionele standaarden worden bijvoorbeeld niet gezamenlijk, maar per rechtsgebied ontwikkeld en leiden een wat verborgen bestaan binnen de organisatie.
De commissie adviseert de Rechtspraak om meer te praten over wat kwaliteit inhoudt. Als daar een heldere, gedeelde visie op komt die de Rechtspraak consistent omzet in beleid, komt dat ten goede aan het verbeteren en uniformeren van werkprocessen en het stellen van eenduidige prioriteiten. Het rapport pleit voor meer verbinding, met de samenleving maar zeker ook intern, waardoor professionele standaarden van rechters en initiatieven elders in de organisatie elkaar versterken en optimaal gebruik wordt gemaakt van de kennis die er al is. Zo kan de Rechtspraak méér uit alle kwaliteitsinitiatieven halen door ze via een vaste procedure uit te wisselen, te evalueren en – als ze goed werken – structureel in te voeren. Het rapport geeft 10 kernaanbevelingen voor iedereen in de Rechtspraak, onder andere over het gelijktrekken en optimaliseren van processen, digitalisering en blijven investeren in onderlinge samenwerking op alle niveaus binnen de organisatie.
De visitatiecommissie is onder de indruk van de bevlogenheid en creativiteit bij de medewerkers en vindt het een grote prestatie dat het lukt om de kwaliteit hoog te houden, terwijl de druk hoog is door steeds complexere zaken en een gebrek aan rechters en gerechtsjuristen. ‘Bovendien ligt alles wat rechters doen onder een vergrootglas’, zegt Van Harten. ‘Des te belangrijker is het om te investeren in een eenduidig kwaliteitsbegrip en in verbinding met de samenleving, zodat de Rechtspraak heldere en zo nodig drastische keuzes kan maken als er sprake is van schaarste. Zorg dat inzichtelijk is welke afwegingen tot deze keuzes hebben geleid en draag ze uit.’
Voorzitter Henk Naves van de Raad voor de rechtspraak en Julia Mendlik, voorzitter van de presidentenvergadering, zijn in een eerste reactie positief over de vele aanbevelingen. ‘Dit rapport biedt aanknopingspunten om onze verantwoordelijkheid als derde staatsmacht beter waar te maken’, zegt Naves. ‘Met een aantal daarvan zijn we al aan de slag gegaan. We werven meer rechters en gerechtsjuristen, staan aan de vooravond van een landelijke arbeidsmarktcampagne en er is een onafhankelijke verkenner aangesteld, in goed overleg met de minister voor Rechtsbescherming, het Openbaar Ministerie en de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak, die aanbevelingen gaat doen voor het beheersen van de werkdruk. Ook aan digitalisering wordt volop gewerkt.’Mendlik: ‘De komende tijd gaan de presidenten en Raad met rechters, raadsheren en gerechtsjuristen in gesprek om onder andere tot de invoering van een eenduidig kwaliteitsbegrip te komen.’
Burgers, organisaties en juridische professionals zoals advocaten en belastingadviseurs kunnen vanaf vandaag bij alle rechtbanken digitaal procederen in rijksbelastingzaken. Daarmee wordt de toegang tot de Rechtspraak eenvoudiger voor procespartijen.
Het was vanaf 30 januari 2023 al mogelijk om digitaal rijksbelastingzaken in te dienen bij de gerechtshoven. Daar komen nu de rijksbelastingzaken van de rechtbanken bij. Wilt u zien hoe dat werkt, kijk dan op digitaal procederen in beroep. Digitaal procederen geeft snel en eenvoudig toegang tot de Rechtspraak. Bovendien biedt het procespartijen altijd een actueel overzicht van ingediende zaken en bijbehorende berichten.
Digitaal procederen in nieuwe én lopende rijksbelastingzaken verloopt via het beveiligde webportaal
Mijn Rechtspraak. Procespartijen en -vertegenwoordigers loggen in met DigiD (burgers), eHerkenning (organisaties, belastingadviseurs en andere juridische professionals) of met de Advocatenpas (advocaten). Zie voor meer informatie daarover
inloggen digitale diensten Rechtspraak.
Digitaal procederen in rijksbelastingzaken is onderdeel van het project
Digitale Toegang van de Rechtspraak. Met dit project realiseert de Rechtspraak de komende jaren eenvoudige digitale toegang voor alle rechtzoekenden en hun procesvertegenwoordigers in de rechtsgebieden civiel recht en bestuursrecht. Digitaal procederen is vooralsnog vrijwillig, maar wordt op enig moment verplicht voor juridische professionals.
Krijgen jouw leerlingen graag antwoord op vragen, zoals: wanneer moet je naar de rechtbank? Wanneer krijg je levenslang? Hoe word je rechter? Dan zoeken we jouw klas!
Van 13 tot en met 17 november wordt de Week van de Rechtspraak weer georganiseerd. Het thema is 'Open deuren'. Ook dit jaar geven rechters en juridisch ondersteuners uit het hele land gastlessen op scholen en gaan in we in gesprek met leerlingen.
Wil jij graag een rechter of juridisch ondersteuner in jouw klas zien? Schrijf jouw klas in via dit aanmeldformulier. Let op: meld je aan vóór 1 oktober 2023.
